"Wanneer bij een kind malaria wordt vastgesteld zijn ze er met medicatie binnen drie dagen vanaf. Die medicijnen kosten 85 eurocent per kindje. Als ze die niet krijgen, gaan ze dood", vertelt Samuël. Die harde werkelijkheid heeft ertoe bijgedragen dat ze zichzelf als levensdoel heeft gesteld malaria in Afrika te bestrijden.
De voormalig Veronica-omroepster presenteerde van 1986 tot 2002 programma's als De Heilige Koe en Veronica Goes. Nu zet ze zich in voor de stichting Drive Against Malaria. "Er is zo veel te doen. Het begint bij signaleren. Moeders weten vaak niet eens wat koorts is. Als een kindje rilt, denken ze: hij heeft het koud. En ook schoon water is een probleem. Leg maar eens uit wat bacteriën zijn."
Julia Samuël brengt zes maanden per jaar op het Afrikaanse continent door. Thuis gaat het werk verder. "Educatie is ontzettend belangrijk. Ze moeten zich ook zelf kunnen helpen", vertelt Samuël. Tekst is niet altijd een optie, dus werkt de stichting met pictogrammen. Daarnaast is Julia druk met het werven van fondsen. "We willen minimaal 27 duizend gezinnen per jaar helpen, daarvoor is drie ton per jaar nodig."
In 2001 werd borstkanker bij Samuël geconstateerd. Uitzaaiingen in haar botten leidden er soms toe dat de liefdadigheidsstrijder in Afrika aankomt in een rolstoel. "Mijn eigen gezondheid speelt me soms parten. Dat leidt tot tijdverlies en dat kost kinderlevens. Dat is hard gesteld, maar zo is het wel."
De problematiek in Afrika zette haar eigen gezondheid in een ander daglicht. "De kanker wordt er niet meer of minder om, maar de Afrikanen hebben me wel een spiegel voorgehouden. Ik heb thuis een arts en eten. Ik ben verzekerd en kan behandeld worden. Dat kan daar niet, maar er heerst zo'n saamhorigheid. Het hele dorp staat klaar om elkaar te helpen."
Mensen in haar omgeving moedigden Samuël aan haar verhaal in boekvorm uit te geven. Haar motivatie vond ze in de drang om malaria meer aandacht te geven. Ook hoopt ze dat mensen met kanker, maar ook zij die de ziekte van dichtbij meemaken, troost vinden in haar verhaal. Haar deel van de opbrengst komt ten goede aan malariaprojecten in Afrika. 'Niemand weet waar ik ben' is vanaf vrijdag te koop.
'Een boek schrijven? Ik, Julia Samuël? Ja, over malaria. Dat wilde ik wel. Jaarlijks gaan er meer mensen dood aan die ziekte dan aan aids. Maar over mijzelf, zoals mijn uitgever vroeg? Nee, ik wilde niet schrijven over mijn ervaringen met borstkanker. Daar sprak ik liever niet over.
Het is een ziekte die je de onzekerheid in drijft. Elke keer die onderzoeken, wachten op de uitslag. Is het uitgezaaid of niet?
Voor de diagnose wist ik al dat ik borstkanker had. Mijn rechterborst voelde zwaar. Maar ik had het veel te druk. Ik wilde het gewoon niet weten.
Toen de arts bevestigde wat ik eigenlijk al wist, kwam het toch als een klap aan. Zeker toen ze me vertelden dat ze me niet meteen konden behandelen, vanwege een wachtlijst. Een wachtlijst! Zo onvoorstelbaar. In een ander ziekenhuis kon ik wel direct terecht. Daar ontdekten ze nog een tumor, onder mijn arm.
Kanker is een eenzame ziekte. Ik heb vrienden verloren. En mijn partner. Hij dropte vrijwel gelijk de hele relatie.
Ik had niet eens energie om kwaad te worden. De ziekte tastte mijn denken aan. Ik wist niet meer wat ik wilde. Totdat de arts mij vroeg: wat zou je het liefst willen? Toen kwam Afrika weer in mijn gedachten.
Mijn liefde voor dat continent bestaat sinds ik een documentaire ging maken over de Engelsman David Robertson, een man die een arm en een been mist en zich sinds jaar en dag inzet voor de bestrijding van malaria.
Het is niet gebleven bij filmen. Ik wilde helpen. Als je kinderen ziet sterven aan die ziekte... Aids, daar willen we allemaal wat aan doen, maar wist je dat er jaarlijks 270 miljoen mensen doodgaan aan malaria? Dat is bijna negen keer meer dan het aantal mensen dat sterft aan aids. Terwijl je voor 85 eurocent een kind het leven kunt redden. Echt waar, zo simpel is het.
Sinds mijn ontmoeting met David reizen we samen door donker Afrika om muskietennetten en medicijnen uit te delen. Wat we samen al niet hebben meegemaakt. Daar heb je echt het gevoel dat je leeft. De ene dag rijd je door een veld met landmijnen, beland je in de cel, krijg je een geweer tegen je hoofd. Maar de andere dag ontmoet je zulke lieve, warme mensen, zie je de schoonheid van het continent. En die kinderen, zij geven je zoveel energie.
Na de behandeling van mijn eerste tumor, hebben de artsen me opgekalefaterd, zodat ik terug kon gaan. Iedereen verklaarde me voor gek om in die toestand af te reizen.
Met mijn strijd tegen malaria lijkt het haast ironisch dat ik het zelf heb opgelopen. 'Hoe blond kun je zijn', hoor ik wel eens. Maar we werkten ook 's avonds door, de tijd waarop de mug actief is, op zoek naar eiwitrijk bloed.
Ik ben getroffen door de dodelijke variant. Als ik me zes uur later had gemeld in het ziekenhuis, dan was ik er niet meer geweest. Deze vorm tast letterlijk je hersenen aan. Ik kon echt niet meer denken en moest alles opnieuw leren, zoals autorijden.
Het klinkt vreemd, maar ik was niet bang om dood te gaan aan malaria. Ik leefde tussen twee werelden en wat een heerlijk gevoel was dat. Die rust. Maar ik was nog niet klaar met mijn strijd. Ik verdiende die rust nog niet.
Bang voor de dood ben ik nog steeds niet. Daarom blijf ik teruggaan naar Afrika, ondanks alle gevaren. Alleen kanker blijft mijn angst. Het is de onzekerheid. Ik ben in januari voor het laatst geopereerd. Het was uitgezaaid naar mijn gewrichten. Op dit moment ben ik kankervrij, maar zo'n ziekte blijft als een zwaard van Damocles boven je hoofd hangen.
In Afrika denk ik niet aan kanker. Ondanks alle tegenslagen in mijn leven, heb ik daar het gevoel dat ik leef. Westerse problemen kun je daar makkelijk relativeren. En ik moet er niet aan denken om tussen vier muren te blijven zitten en af te wachten of ik genees.
Daarom heb ik het boek ook geschreven. Natuurlijk, ik wil aandacht voor malaria. Maar ik hoop dat mensen die mijn boek lezen, troost kunnen putten uit mijn ervaringen en mijn kijk op het leven. Over Afrika kan ik makkelijk vertellen, maar voor het verhaal over borstkanker had ik een co-auteur nodig. Ik heb het boek daarom samen met Elise Lengkeek, iemand die mij kan doorgronden, geschreven.
Julia Samuël: Drie weken geleden sprak ik mijn ex-partner nog. Hij zei: 'Ik ben eigenlijk best een klootzak geweest, hè? Wil je erover praten?' Nee, dat wilde ik niet. Nooit meer. Ik wil niet meer achterom kijken.''
Mediacarrière
Julia Samuël poseerde als één van de eerste Nederlandse omroepsters naakt op de cover voor de editie van maart 1999 van de Nederlandse Playboy. Een ander Nederlandse omroepster die naakt poseerde voor het mannenblad was Viola Holt, en natuurlijk de huidige KoffieMax presentatrice Myrna Goossen. Ook oud omroepster Leontine Borsato-Ruiters poseerde nog bloot voor de Playboy.
Toen de oud-presentatrice begin dertig was genas Julia Samuël van keelkanker en zeven jaar daarna van borstkanker. Samuël besloot zich in te gaan zetten in het bestrijden van malaria nadat ze de vierdelige documentaire Crossing Africa had vervaardigd in 1999. Julia Samuël liep daarbij zelf de ziekte op in 2006 in Mozambique. Na het oplopen - en genezen - van malaria, stopte ze met al haar mediawerk. Op 22 oktober 2009 werd bekend gemaakt dat Julia opnieuw kanker heeft, ditmaal botkanker. Ze besloot echter geen chemotherapie te ondergaan, dit omdat ze dan te ziek zou worden om zich nog in te kunnen zetten voor Drive Against Malaria.
Trivia
ik ben vorig jaar getroffen door borstkanker.heb alle chemokuren ondergaan.ik heb vorige week je boek gelezen en was erg onder de indruk van je.wat een sterke vrouw ben je.ik herken veel uit je boek.dat kanker een eenzame ziekte is,en ik heb ook vrienden en zelfs een broer verloren die niet met MIJN kanker om kon gaan.door het lezen van je boek,ben ik anders gaan kijken naar bepaalde luxe en mensen.en dan je werk in afrika"geweldig"bedankt voor je prachtige verhaal.veel liefs!!!
BeantwoordenVerwijderen